بیماری فولیکولیت و درمان آن

به گروهی از بیماریها اطلاق میشود که مشخصه این بیماری، التهاب ریشه مو می باشد. ضایعات بصورت دانه های قرمز و جوشهای چرکی بر روی زمینه پوست قرمز ایجاد می شود که در وسط ضایعه میتوان یک مو را مشاهده نمود. ضایعات ممکن است خارش دار یا دردناک باشند و گاهی تاول چرکی ایجاد میشود. پوست اطراف ضایعه هم میتواند دردناک باشد. فولیکولیت ها، نواحی واجد مو رادرگیر میکنند و تمامی سطوح مودار پوست میتوانند درگیر این بیماری شوند.

ضایعات فولیکولیت میتوانند سطحی یا عمقی باشند.

فولیکولیت های سطحی معمولا خفیف ترند و مشکلات کمتری برای بیمار ایجاد خواهند کرد. فولیکولیتهای قارچی، فولیکولیتهای ناشی از جکوزی و فولیکولیتهای کاذب، از موارد فولیکولیت سطحی میباشند.

فولیکولیتهای عمقی معمولا علائم شدیدتری داشته و موجب ناراحتی بیمار میشوند. کورک، کفگیرک، فولیکولیتهای ائوزینوفیلیک وsycosis  ریش مواردی از فولیکولیت عمقی میباشند.

 ریسک فاکتورهای ایجاد فولیکولیت:

- بیماریهای زمینه ای و ضعف ایمنی: دیابت، نارسایی های کبدی و کلیوی

- وجود بیماریهای پوستی (اگزما، آکنه)

- داروها: چرب کننده های پوستی، کورتون موضعی و خوراکی، مصرف آنتی بیوتیکهای طولانی مدت خوراکی

- پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان

- تعریق بیش از حد

- کندن موها و تراشیدن معکوس موها

- استفاده از جکوزی

درمان فولیکولیت شامل:

1- رفع عامل زمینه ای

2- رعایت بهداشت فردی

3- استفاده از آنتی بیوتیک مناسب

4- جراحی

5- لیزر موها

علل فولیکولیت:

1) علل عفونی:

الف) باکتریایی:

شایع ترین علت میکروبی فولیکولیت باکتریایی، میکروب استافیلوکک طلائی میباشد که بدنبال اصلاح کردن موهای بدن بطور شایع رخ میدهد. 

فولیکولیت ناشی از جکوزی: بعلت باکتری سودوموناس ایجاد میشود و در جکوزی هایی که مقدار کلر کافی در آن استفاده نشده، رخ میدهد و معمولا نواحی کمر، باسن و رانها را گرفتار میکند.

فولیکولیت گرم منفی: که در مصرف کننده های آنتی بیوتیک خوراکی (درمان با تتراسایکلین خوراکی در بیماران آکنه ای) خصوصا در اطراف بینی ایجاد میشود.

 ب) قارچی:

قارچ کچلی سر یکی از موارد فولیکولیت قارچی میباشد. فولیکولیت پیتیروسپوروم که با قارچ مخمر همزیست مالاسزیا فورفور و بطور عمده روی نواحی پشت، کمر و سینه در افراد جوان رخ میدهد و خارش شدید ایجاد میکند. فولیکولیت با قارچ کاندیدا آلبیکانس در نواحی ریش و تناسلی، خصوصا در کودکان، افراد پیر و بیماران دیابتی دیده میشود.

ج) ویروسی:

فولیکولیت با ویروس تبخال که بصورت جوشهای دردناک خصوصا در نواحی ریش و سبیل ایجاد میشود و دوره های حدود 7 تا 10 روزه دارد. ویروسهای واریسلا زوستر(زونا) و مولوسکوم نیز میتوانند ایجاد فولیکولیت نمایند.

 2) فولیکولیت بعلت تحریک موهای در حال رشد:

بخش عمده این نوع فولیکولیت، بصورت کاذب (pseudofolliculitis) هستند و بدنبال روشهای کندن مو و تراشیدن موها (خصوصا بصورت برعکس) و بدنبال سوزاندن موها با الکترولیز پیش می آیند.

 3) فولیکولیت بواسطه واکنشهای تماسی:

الف) انسداد مجاری خروجی فولیکوبهای مو با پمادهای چرب کننده و مرطوب کننده ها و استفاده از چسب های زخم موجب این نوع فولیکولیت میشوند که در این موارد فولیکولیتها بصورت استریل بوده و میکروبی نمی باشند.

ب)استفاده از کرمهای استروئیدی خصوصا روی صورت، موجب اگزمای دور دهان می شود که در این موارد بایستی داروهای موضعی قطع شده و آنتی بیوتیک خوراکی جایگزین شود.

4) فولیکولیت بواسطه ضعف ایمنی:

فولیکولیت ائوزینوفیلیک:  نوعی از فولیکولیت است که در بیماران ایدزی و افراد سرطانی که شیمی درمانی میشوند، ایجاد میشود.

5) علل دارویی: 

کورتیکو استروئیدهای خوراکی، ترکیبات آندروژنی، ACTH، لیتیم، ایزونیازید، فنی توئین و ویتامین های خانواده  B از دسته داروهائی هستند که موجب تشکیل آکنه میشوند.

6) بیماریهای التهابی پوست:

لیکن پلان, لوپوس جلدی (DLE)، فولیکولیت کالوانس، آکنه کلوئیدال، آکنه وولگاریس، آکنه روزاسه، آکنه میلیاریس، هیدرآدنیت چرکی، سلولیت دیسکانت و سینوس پیلونیدال موجب التهاب ریشه های مو میشوند.

7) فولیکولیت باسن:

موارد حاد عموما بصورت کورک و کفگیرک می باشد که نوعی از فولیکولیت عمقی دردناک و همراه با ترشحات چرک و خون میباشد. موارد مزمن بصورت دوره هایی از کورک راجعه دیده میشوند و نیاز به درمانهای اختصاصی و طولانی مدت دارند و معمولا موجب آسیب پوستی و ایجاد تغییر رنگ پوست و نهایتا اسکار روی پوست میشوند.

 منبع: دکتر مرتضی حیدری متخصص پوست، مو و زیبایی