راههای درمان درد بعد از زونا (Post herpetic neuralgia)

زونا بیماری ناشی از عود مجدد ویروس آبله مرغان مخفی شده در عصب های حسی مغزی و نخاعی است. بیماری زونا یک دوره حاد دارد که در این دوره، بیمار دچار تاولهای گروهی همراه با درد و ناراحتی در مسیر عصب حسی گرفتار میشود و بعد از یک دوره سه هفته ای، ضایعات مرحله حاد بیماری فروکش می نمایند و بعد از بهبود ضایعات پوستی ممکن است عوارض زونا بروز نماید.

یکی از شایعترین عوارض بعد از بهبود زونا، باقی ماندن و یا شروع درد در محل ضایعات بهبود یافته پوستی می باشد. اطلاق نام درد بعد از زونا (PHN) به دردهایی گفته میشود که درد زونا 3 ماه یا بیشتر (در برخی از کتابها بیش از یک ماه) از دوره بیماری تداوم داشته باشد.

این درد با سن بیمار مبتلا به زونا ارتباط دارد و هر چه سن بیمار بالاتر باشد احتمال ایجاد درد بالاتر میرود.

ژنتیک نیز نقش دارد و احتمال بروز در بستگان هم خون بالاتر است.

درگیری در عصب صورت، احتمال ایجاد درد را بالاتر میبرد. درمان زودرس با داروهای ضد ویروس واریسلا زوستر، شانس ایجاد درد را پایین می آورد. علت درد، آسیب به عصب حسی درگیر شده در بیماری است و عصب گرفتار، سیگنالهای الکتریکی غیر طبیعی به مغز ارسال مینماید. هیچ برتری جنسی و نژادی در ابتلا به بیماری وجود ندارد. 

علایم:

بعد از بهبود زونا دردها تا 3 ماه دوام آورده و یا مجددا عود میکنند. کیفیت درد متنوع میباشد. دردها بصورت گزگز شدن ناحیه، سوزشی، سوزنی، مداوم، خنجری و گاهی همراه با خارش توسط بیمار عنوان میشود.

دردهای مداوم، با تحریک مکانیکی پوست فعال میشوند (Allodynia).  علت ایجاد آلودینی احتمالا تشکیل اتصالات جدید در نورونهای انتقالی درد در اعصاب مرکزی میباشد.

دردهای حمله ای، بصورت خنجری و تیر کشنده و بدون هیچگونه محرک تماسی ایجاد میشوند. این نوع درد بعلت افزایش فعالیت خودبخودی در اعصاب مرکزی رخ میدهد. 

دردها معمولا در محل درگیری زونای قبلی رخ داده و عموما یکطرفه هستند. بعلت تداوم درد ممکن است اختلالات روحی، خستگی مزمن و افسردگی رخ دهد. تشخیص بیماری بالینی و بر اساس سابقه اخیر ابتلا به زونا و تداوم درد آن میباشد.

درمان:

  • هیچ درمان منفردی برای کاهش درد وجود ندارد.
  • درمان زودرس زونا در فاز حاد بیماری، ریسک درد بعد از زونا را کم میکند.
  • واکسن ضد واریسلا زوستر که در افراد بالای 50 سالگی توصیه میشود، موجب پیشگیری از ابتلا به زونا و متعاقبا درد بعد از زونا میشود.
  • پچ های پوستی لیدوکایین روی ناحیه دردناک چسبانده میشود.
  • پچ های پوستی کاپسایسین: پچهای فلفل تند، موجب آزاد شدن ماده P از اعصاب شده و یک حس گزگز اولیه ایجاد کرده و گاهی موجب کاهش درد برای چندین هفته میشوند.
  • داروهای ضد تشنج: گاباپنتین و پره گابالین با پایدار کردن فعالیت غیر طبیعی الکتریکی سیستم عصبی، موجب کاهش درد میگردند.
  • داروهای ضد افسردگی: نورتریپتیلین، دولوکستین و ونلافاکسین، ماپروتیلین با تاثیر روی مواد شیمیایی مغزی، موجب تخفیف درد میشوند.
  • داروهای کشنده درد pain killer: ترامادول، اکسی کدون و مورفین، آسپرین موضعی
  • تزریق استرویید (متیل پردنیزولون) بصورت تزریق اینتراتکال

منبع: دکتر علی رمضانی متخصص پوست،مو و زیبایی