خواص و مضرات گیاه شیرین بیان

گیاه شیرین بیان 1 تا 2 متر ارتفاع دارد، شامل 4 تا 7 زوج برگ به اضافه یک برگچه انتهایی است که به سبب ترشح شیره، چسبنده است. این گیاه عمری چند ساله دارد و در اکثر مناطق ایران رشد میکند. گل هایی به رنگ های ارغوانی، زرد، بنفش یا آبی مایل به سفید هستند و به صورت مجتمع در انتهای ساقه های گل دهنده مشاهده میشوند. ریشه و ساقه زیرزمینی آن مصارف دارویی دارند.

عصاره شیرین بیان دارای مقادیری گلوکز، ساکارز، آسپارژین، مواد آلبومیدی، رزین و اسانس است و در پزشکی و داروسازی، صنایع غذایی (نوشابه سازی و شیرینی سازی)، دخانیات و محصولات بهداشتی و آرایشی مصارف متعددی دارد. کاربرد اصلی آن شیرین کردن فرآورده های غذایی است.

گیاه شیرین بیان تلخ می باشد و مهمترین ماده اصلی که موجب شیرینی گیاه شیرین بیان است، ترکیب موجود در ریشه گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که 50 برابر از شکر (سوکروز) شیرین تر است و علاوه بر آن خواص دارویی دارد و با افزایش سن گیاه، میزان ماده قندی ریشه بیشتر میشود. عصاره شیرین بیان در ترکیبات زیبایی به عنوان شفاف کننده پوست به کار میرود.

ماده فعال شناخته شده در شیرین بیان، فلاوونویید است که میتواند با پراکنده کردن ملانین موجب روشن شدن پوست شود. عصاره شیرین بیان از لحاظ تئوری به عنوان یک مشتق ضد التهاب موضعی مطرح است که میتواند در کاهش قرمزی پوست و تیرگی های پس از التهاب کاربرد داشته باشد. شیرین بیان خاصیت مرطوب کنندگی نیز برای پوست دارد و منجر به آبرسانی پوست می شود.

خاصیت ضد میکروبی شیرین بیان تا حدی می تواند از بروز عفونت های پوستی جلوگیری کند و همچنین شستشوی زخم ها و تاول های پوستی با چای شیرین بیان منجر به بهبود آنها شده است. از کاربردهای دیگر شیرین بیان، استفاده از آن در ترکیبات ضد موخوره است. از برگ شیرین بیان نیز در پمادهایی که جهت رفع بوی بد زیر بغل و کف پا تهیه میشوند، استفاده شده است. خوردن آن نیز در پیشگیری از پیری زودرس تاثیراتی دارد.

مهمترین خاصیت غیرپوستی شیرین بیان تاثیر بر دستگاه گوارش است. این گیاه درمان کننده ورم و زخم معده و اثنی عشر است .

کاربردهای دیگر شیرین بیان شامل: برطرف کردن زخم و التهاب دهان، کاهش سرفه، کاهش تنگی نفس، تقویت چشم و رفع سردرد و تقویت عمومی بدن می باشد؛ شیرین بیان همچنین مدر (ادرار آور) و ملین است.

مضرات شیرین بیان:

مصرف بی رویه شیرین بیان یا سایر فرآورده های آن سبب تحریک غدد فوق کلیوی میگردد و بدنبال آن ترشح بیش از حد آلدوسترون از این غدد رخ می دهد. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی سدیم و پتاسیم شده و موجب بالا رفتن فشارخون می گردد. در صورت مصرف بیش از 20 گرم در روز، عوارض نامطلوب ممکن است رخ دهد. مصرف بسیار بالای شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشار خون وحتی سکته قلبی منجر شود. بعضی از افراد با مصرف زیاد شیرین بیان دچار درد عضله و در برخی دیگر موجب اختلالات حسی در دست و پا میگردد.

مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن میشود. درصورت بالا بودن فشارخون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد باید از مصرف شیرین بیان پرهیز کرد. مصرف این گیاه و فرآورده های آن در زنان باردار و شیرده منع مصرف دارد.