سرمازدگی (Frostbite)

Frostbite به معنی يخ زدن پوست و بافت زيرین آن می باشد که در سرمای شدید (پایین تر از منهای 10 درجه سانتی گراد) رخ می دهد. بطور معمول در پوست نواحی در معرض شدید سرما اتفاق می افتد و انگشتان دست و پا، گونه ها، بينی و گوش ها بیشترین نواحی ابتلا به سرمازدگی هستند.

به دنبال کاهش دمای محیط، عروق خونی پوستی منقبض می شوند و جریان خون، در عروق در معرض سرما کاهش پیدا می نماید و در ادامه تداوم سرما، کریستال های یخ در سلولهای پوست، عروق و بافت های زیرین تشکیل می شود و سپس سلولهای یخ زده تخریب می شوند.

کوهنوردان، اسکی بازها، بی خانمان ها، بیماران با سابقه مشکلات عروقی، افراد مبتلا به دیابت، افراد سیگاری و سربازهایی که مدت طولانی در زمستان در سرما کشیک می دهند، بیشتر در خطر ابتلا به سرمازدگی می باشند. كودكان بيشتر از بزرگسالان در معرض خطر سرمازدگی هستند زيرا كودكان سريعتر از بزرگسالان حرارت بدن را از طريق پوست از دست می دهند.

علائم بالینی:

علائم بالینی شامل سردی بافت، سفتی پوست، احساس سوزش و گزگز، درد، افزایش تعریق، رنگ پریدگی پوست، کبودی و سیاه شدن بافت درگیر می باشد.

1) سرمازدگی درجه یک:

در افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند دیده میشود. سرمازدگی بصورت کاملا سطحی می باشد و تنها لایه های سطحی پوست (اپیدرم) درگیر می شود. پوست متورم بوده و به رنگ سفید تا زرد خاکستری در می آيد و معمولا بدون درد می باشد و گاهی حس سوزش و گزگز وجود دارد. بافت های زیرین گرم می باشند و به ندرت تاول و اسکار رخ می دهد.

2) سرمازدگی درجه دو:

رنگ پوست در این حالت به رنگ سفید تا آبی کمرنگ در می آید و بافت درگیر کاملا سرد می باشد و طی چند ساعت روی پوست تاول ایجاد می شود. در این نوع سرمازدگی بخش های عمقی پوست درگیر می باشند ولی بافت های زیرین پوست درگیر نمی شوند. پوست ناحیه درگیر بیحس می باشد و در صورت گرم كردن ناحیه مبتلا، درد شدید ايجاد می شود.

3) سرمازدگی درجه سه:

سرمازدگی شدید و عمقی است که پوست و بافت های زیرین آن درگیر شده اند. پوست کاملا کبود دیده میشود و خون رسانی بافتی دچار اشکال می گردد. به علت تخریب اعصاب حسی پوست، بیماران درد ندارند. این بیماران در ریسک بالای عفونت و ایسکمی بافتی و خطر قطع عضو می باشند.

عوارض سرمازدگی در مرحله اولیه بیماری شامل: درد، افزایش ریسک عفونت و ایسکمی (تخریب) بافت ها می باشد و بیماران در دراز مدت مبتلا به حس نامطبوع و گزگز شدن (پارستزی) در محل سرمازدگی می گردند.

سرمازدگی شدید، بواسطه ایجاد هیپوترمی (از دست دادن حرارت بدن) از موارد اورژانس طب می باشد و به اقدامات اساسی نياز دارد:

فرد سرمازده را باید به اتاق گرم منتقل نمود.
لباس های مرطوب را باید تعویض نموده و لباس خشک جایگزین شود.
به هیچ وجه نباید ناحیه یخ زده را ذوب نماییم چون منجر به آسیب بافت یخ زده میگردد.
ناحیه سرمازده را با دستان گرم و کیسه آب جوش ماساژ ندهيد و روی پوست برف نماليد.
حمام کردن ناحیه مبتلا با آب ولرم با دمای حدود 40 درجه سانتی گراد بمدت 20 تا 30 دقیقه مناسب است.
درصورت عدم دسترسی به آب ولرم، فرد سرمازده را در پتوی گرم قرار دهید.
برای کاهش درد میتوان از ترکیبات کدئین و مورفین استفاده نمود.
برای افراد سرمازده مايعات گرم مناسب است.
در اسرع وقت بیمار را به بیمارستان منتقل نمایید.
درمان اولیه شامل: کاهش درد، مراقبت از تاول و زخم ها، تجویز آنتی بیوتیک مناسب و تجویز واکسن کزاز می باشد.
تجویز گشاد کننده های عروقی شامل پروستاگلاندین ها (ایلوپروست) و هپارین کمک کننده می باشد.
در صورت ایسکمی بافتی، نیاز به مداخلات جراحی می باشد.