شانکرویید یا آتشک (Chancroid)

بیماری مقاربتی است که عامل ایجاد کننده آن باکتری هموفیلوس دوکریی Haemophilus ducreyi می باشد. شیوع بیماری در مناطق آفریقایی بیشتر است و بیماری در مردان ختنه نشده و همجنس بازهای مرد بیشتر مشاهده می شود.

علائم بالینی:

بهدنبال تماس جنسی با فرد مبتلا (با تماس با ترشحات آلوده به باسیل هموفیلوس) و بعد از یک دوره نهفتگی 3 تا 7 روزه بیماری بصورت یک یا چند توده قرمز رنگ روی نواحی تناسلی آغاز می گردد. این ضایعات ظرف چند روز بزرگتر و چرکی میشوند و سپس توده های چرکی پاره شده و ایجاد زخم دردناک می نمایند که روی زخم ها، دلمه های فیبرینی زرد تا خاکستری دیده میشود. سایز زخم ها از چند میلی متر تا چند سانتی متر متغیر است.

برخلاف شانکر سیفلیس این زخم ها نرم، کثیف و دردناک بوده و به دنبال دستکاری دچار خونریزی می شوند و در صورتی که بیماران درمان نشوند، در 50% موارد دچار لنفادنوپاتی (بزرگی غدد لنفاوی) دردناک یا چرکی (bubo) می گردند. 

محل شایع بیماری در مردان بر روی پوست ختنه گاه می باشد و در زنان در لب های تناسلی، ران، پرینه و گردن رحم می باشد.

علائم بالینی در زنان شامل: درد در هنگام ادرار و مدفوع کردن، ترشحات واژینال، دیس پارونی (مقاربت دردناک) و گاهی خونریزی از رکتوم می باشد. گروه کمی از زنان، ضایعات بدون درد دارند. در افرادی که رابطه های غیر متعارف جنسی مانند سکس دهانی و مقعدی دارند، ضایعات ممکن است در دهان، گلو، لبها و مقعد رخ دهد.

تشخیص:

  • تشخیص احتمالی از روی سیر ایجاد و پیشرفت زخم و دردناک بودن آن می باشد.
  • تشخیص قطعی با انجام نمونه مستقیم از زخم به همراه کشت باکتری است.
  • در نمونه مستقیم از زخم، تعداد زیادی کوکوباسیل گرم منفی با الگوی مدرسه ماهی ها school of fish دیده میشود.
  • زخم ها بایستی از تبخال تناسلی و سیفلیس افتراق داده شود.

درمان:

  • آنتی بیوتیک های خوراکی ضد هموفیلوس درمان اصلی زخم شانکرویید می باشد.
  • آزیترومایسین، سیپروفلوکساسین، سفتریاکسون و اریترومایسین داروهای اصلی در درمان هستند.
  • ضایعات در طی هفته اول درمان بهبود می یابند. در صورت ایجاد غدد لنفاوی چرکی از درناژ جراحی استفاده می شود.
  • در صورت عدم درمان دارویی، زخم ها تا 3 ماه دوام می آورند.
  • تا بهبود کامل زخم از مقاربت بایستی اجتناب نمود.

منبع: دکتر صابر شجاع نوری متخصص پوست، مو و زیبایی