آفت دهان (mouth aphthous) و راههای درمان آن

آفت راجعه دهانی بیماری شایع زخمی کننده مخاط دهان می باشد که از زمان کودکی میتواند ایجاد شود. 20 درصد افراد جامعه بیماری را تجربه کرده اند. آفت ها زخمهای گرد یا بیضی شکل کوچک و با حاشیه کاملا مشخص و با هاله قرمز رنگ هستند و کف زخم, سفید و یا خاکستری رنگ است.

آفتها معمولا دردناک هستند و در زمان خوردن غذا بدتر میشوند. در زنان شیوع بیشتری دارد. در افراد سیگاری بیماری کمتر رخ میدهد. در دهه دوم زندگی شایعتراست. این بیماری علت دقیقا شناخته شده ای ندارد اما به نظر می رسد که اختلال کارکرد سیستم ایمنی منجر به صدمه به سلول های سطحی مخاط می شود.

عوامل آغاز کننده و تشدید کننده آفت:

ترومای فیزیکی (گاز گرفتن با دندان)
بی خوابی
فقر آهن, کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک
تاثیرات هورمونی (سیکل قاعدگی)
استرس های هیجانی
حساسیت های غذایی (شکلات)
فاکتورهای ارثی
عفونتHIV
داروها(مسکن هاوبعضی داروهای ضدفشارخون)
بیماری بهجت
بیماریهای التهابی روده (کرون) و سلیاک

آفت دهانی به سه فرم ظاهرمی شود:

1) آفت کوچک و ساده (مینور) 85% موارد آفت را شامل میشود معمولا زیر 5 میلی متر قطر دارند و بیشتر در نواحی جلوی حفره دهان بوجود می آید. معمولا بعد از 7 تا 10 روز بدون درمان بهبود می یابند.

2) آفت بزرگ (major) ده درصد آفتهای دهانی از این نوع هستند سایزشان بالاتر از یک سانتی متر و گاهی تا سه سانتی متر می رسد. بیشتر در قسمتهای انتهایی حفره دهان و حلق بوجود می آید. درد شدید بخصوص زمان بلعیدن غذا وجود دارد. بهبود گاهی تا 6 هفته طول کشیده و ممکن است اسکار ایجاد شود.

3) آفت تبخالی شکل (هرپتی فرم) کمترین شیوع را دارد. بیشتر روی زبان دیده میشود. بصورت زخم های متعدد با اندازه سوزنی با عمق 2 میلی متر مشاهده می شوند. بهبود طی یکماه رخ می دهد. تشخیص از روی شکل بالینی آفت و تاریخچه بیماری است.

شمارش گلبولی , آهن و میزان ویتامین B12 و اسید فولیک خون جزو آزمایشات ضروری هستند. در مواردیکه شک به دیگر ضایعات وجود دارد از نمونه میکروبی و تست ویروس تبخال استفاده میشود.

در مواردیکه آفتها طول کشنده بوده و یا در محلهای دیگر مثل ناحیه تناسلی ایجاد میشود بایستی به فکر بیماریهای زمینه ای باشیم و تستهای اختصاصی روده ای و بررسی از نظر بیماری بهجت انجام خواهد شد.

درمان:

1) در موارد خفیف که عمده موارد آفت از این نوع هستند معمولا درمان مورد نیاز نمیباشد و هدف اصلی در این موارد کاهش درد و ناراحتی بیماران میباشد. اقدامات زیر در موارد آفت خفیف توصیه میشود: