لیکن پلان (Lichen planus)

لیکن پلان یک بیماری پوستی ایمنی - التهابی است که علاوه بر پوست میتواند مخاطهای دهان و تناسلی, مو و ناخن ها را نیز گرفتار کند. علت اصلی بیماری تاکنون شناخته نشده است ولی واکنش سیستم ایمنی به یک عامل ناشناخته سبب ایجاد ضایعات میگردد.

عواملی که موجب برانگیخته شدن تشدید بیماری میشوند بدین قرار هستند:

فاکتورهای ژنتیکی
عفونتهای ویروسی ( هپاتیت C) _داروها ( مسکن ها، داروهای ضد میکروبی، داروهای فشار خون) _واکسیناسیون
موادی که در پر کردن دندان به کار می روند.
استرس های فیزیکی و هیجانی
بیماری در کودکان نادر است و سن شایع ابتلا در میانسالی است و در خانم ها کمی بیشتر دیده میشود.

تظاهرات بالینی:

لیکن پلان کلاسیک که شایع ترین فرم درگیری است
ضایعات گسترده پوستی
لیکن پلان ناخن
لیکن پلان فولیکولر (لیکن پلانو پیلاریس) که درگیری موهای سر وصورت و بدن رخ میدهد.
لیکن پلان پیگمانته (لکه هایی شبیه لک حاملگی روی پوست صورت و بدن ایجاد می شود)
لیکن پلان اکتینیک(آفتابی)
فرم هیپرتروفیک (ضایعات ضخیم روی ساق پا)
درگیری مخاطی مثل مخاط دهان و تناسلی

لیکن پلان کلاسیک که شایع ترین فرم درگیری است به صورت برجستگیهای چند ضلعی براق با رنگ متمایل به بنفش ارغوانی و خارش دار در مناطق مچ دست ها، قسمت تحتانی کمر و مچ پاها بروز پیدا می کند .

شایعترین مشکل بیماران لیکن پلان ایجاد لکهای پوستی بعد از بهبود ضایعات میباشد که سالها دوام آورده و به درمان پاسخ خوبی نمیدهند. در درگیری ناخنی، ظاهر ناخن ها تغییر میکند ممکن است شکننده و زبر و بدشکل شوند یا حتی کاملا از بین بروند.

در درگیری مخاطی در مخاط دهان میتواند به شکل پلاک مشبک و تور مانند سفیدی ظاهر شود.گاهی ضایعات مخاطی بصورت زخمهای سطحی روی مخاط خود را نشان میدهند و در صورت عدم درمان این ضایعات, رسیک تبدیل به سرطان مخاطی وجود دارد.

در مخاط تناسلی علاوه بر ریسک تبدیل به سرطان بیماری سیر بسیار فاجعه باری داشته میتواند ساختار سیستم تناسلی خارجی را کاملا بهم بریزد و برای بیمار مبتلا مشکلات فراوانی ایجاد کند.

درگیری موها در لیکن پلان به نوعی اورژانس تلقی میشود چراکه عدم درمان سریع باعث ریزش موی دایمی و غیر قابل برگشت میشود و از طرفی امکان کاشت مو نیز در این بیماری وجود ندارد.

گاهی ضایعات و درگیری های مختلف بیماری به صورت همزمان در یک فرد وجود دارد، شکل بروز ضایعات نیز بسیار متفاوت است معمولا متخصص پوست در معاینه بالینی و با اخذ شرح حال دقیق به تشخیص می رسد، اما در مواردی به نمونه برداری از ضایعات و بررسی های پیشرفته آزمایشگاهی مانند ایمونوفلورسانس مستقیم هم نیاز داریم.

سیر بیماری:

بخش عمده ای از بیماران بهبود خودبخود پیدا میکنند ولی دسته ای کمی از بیماران بدون درمان بهبود نداشته و سالهای طولانی دچار عود بیماری میشوند.

درمان:

درمان لیکن پلان بسته به فرم بالینی ضایعات فرق میکند.در فرم کلاسیک بیماری بیشتر به منظور تسکین علایم صورت میگیرد.در این موارد از ترکیبات کورتیکواسترویید و مهار کننده های کلسینورین بصورت موضعی استفاده میشود.

در ضایعات مقاوم خصوصا در فرم هیپرتروفیک و زخمهای مخاطی از تزریق داخل ضایعات استروییدی میتوان استفاده نمود.در مواردی که درگیری پوستی وسیع، بیماری پیشرونده و تخریب کننده مخاطی و یا گرفتاری موها و تخریب ناخنها وجود دارد از استروییدهای خوراکی, داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی, رتینوییدهای خوراکی و فتو تراپی استفاده میشود.

منبع : متخصص پوست، مو و زیبایی دکتر رویا ساعد